Μήνας: Νοέμβριος 2014

Για έναν ελευθεριακό χώρο στην πόλη

Ζούμε σε μια περίοδο διάρρηξης του κοινωνικού ιστού, όπου η εξουσία επιβάλλει τον κοινωνικό κανιβαλισμό και αναιρεί όλες τις κοινωνικές κατακτήσεις που έχουν κερδηθεί διαχρονικά.
Όλα τα παραπάνω συνθέτουν τη βάση του παγόβουνου, κάτω από την επιφάνεια του νερού. Το κομμάτι, όμως, που φαίνεται και δεν μπορούν να κρύψουν είναι η επέλαση του κεφαλαίου σε όλους τους τομείς της ζωής, η καταστολή τοπικών αγώνων, ο διάχυτος κοινωνικός και ο θεσμικός φασισμός, οι επιθέσεις ενάντια στα μαχόμενα κομμάτια της κοινωνίας, η αποχαλίνωση της εργασιακής εκμετάλλευσης.
Ωστόσο, είναι φανερή η εξάπλωση της αντίληψης ότι μέσω διεργασιών που ενέχουν ανάθεση και αντιπροσώπευση η κατάσταση αυτή δεν ανατρέπεται. Ανατρέπεται μόνο μέσω της αυτoοργάνωσης στους τόπους ζωής. Οι συνελεύσεις γειτονιών στα αστικά κέντρα, τα αυτοοργανωμένα σωματεία βάσης και άλλες οριζόντιες και ταξικές κοινότητες αγώνα έχουν καταφέρει σίγουρα περισσότερα από όσα τα μίντια μας πασάρουν ως μονόδρομο. Είναι απαραίτητη η εμφάνιση αυτόνομων πυρήνων δράσης και αντίστασης στους τόπους όπου ζούμε την καθημερινότητά μας, στην εργασία, στο πανεπιστήμιο και οπουδήποτε αλλού.

Για μας, ιδεολογικό άξονα των προσπαθειών αυτών αποτελεί ο κοινωνικός αναρχισμός, ο οποίος συνοψίζεται στους εξής βασικούς άξονες:
Αδιάλλακτος αντικρατισμός: Καμιά συνδιαλλαγή με κρατικούς φορείς και καμιά εμπιστοσύνη σε εξουσιαστικούς μηχανισμούς, όποιον ιδεολογικό μανδύα και αν φοράνε.
Άμεση δημοκρατία: Επειδή το όραμά μας για μια άλλη κοινωνία διέπει την καθημερινότητά μας, επιλέγουμε να λειτουργούμε σε οριζόντια βάση με ισότιμη συμμετοχή των μελών μας στη λήψη αποφάσεων, αλλά και στην υλοποίηση αυτών.
Συνομοσπονδιακή οργάνωση κοινοτήτων – πόλεων – σωματείων: Για μια κοινωνία χωρίς κράτος και αφεντικά, στην οποία οι αποφάσεις θα λαμβάνονται από τοπικές συνελεύσεις κοινοτήτων που θα έχουν έκταση τέτοια, ώστε να είναι δυνατή η αυτοπρόσωπη συμμετοχή όλων των μελών τους, και η οικονομική ζωή θα ρυθμίζεται από τις αποφάσεις των συνδικάτων των εργαζομένων όλων των κλάδων.
Όραμα για μια ελευθεριακή κομμουνιστική κοινωνία: Μια τέτοια κοινωνία καταργεί τη μισθωτή σχέση εργασίας, αναθεωρεί την καπιταλιστική ιδεολογία της ανάπτυξης, αποκαθιστώντας την ισορροπία του ανθρώπου με τη φύση, απεμπολεί τη θρησκεία από την κοινωνική ζωή, αλλάζει τον τρόπο ανατροφής των παιδιών με βάση τις αρχές της ελευθεριακής εκπαίδευσης και του ορθού λόγου, καταργεί τις διακρίσεις, την καταστολή, τις φυλακές και ό,τι άλλο υπονομεύει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.

Αρχές

Στο πλαίσιο του συγκεκριμένου πολιτικού προτάγματος πολεμάμε την ιεραρχία, τον φασισμό, τον ρατσισμό, τον εθνικισμό, τον μιλιταρισμό, τον σεξισμό. Στην κοινωνία που οραματιζόμαστε δεν έχουν θέση αφεντικά, οποιοσδήποτε, δηλαδή, εκμεταλλεύεται εργαζόμενους. Ο ταξικός αγώνας είναι αναπόσπαστο στοιχείο του ελευθεριακού κινήματος στην πάλη για κοινωνική απελευθέρωση.
Το πρόταγμα

Ο κοινωνικός αναρχισμός, με την έννοια που του δίνει ο Μπούκτσιν, ως η πραγματική ελευθεριακή δύναμη, αντίθετη προς όλα τα παραπάνω και τις αστικές επιρροές που έχει υιοθετήσει ο αναρχισμός σήμερα, είναι σε θέση να απαντήσει στα εργατικά προβλήματα, τα οικολογικά ζητήματα και την οργάνωση των γειτονιών σε κομμούνες. Θέλοντας λοιπόν να τοποθετήσουμε τις ελευθεριακές πρακτικές και προτάγματα ξανά μέσα στο κίνημα και την κοινωνία, θεωρούμε πως ο Ελευθεριακός Κομμουνισμός (Ε.Κ.) πρέπει να είναι η συλλογική κατεύθυνση αυτού του νέου χώρου. Μια κοινωνική θεωρία που αποτελεί πυρήνα σκέψης και απώτερο ιδανικό του αναρχισμού από της απαρχές του.
Για να ξεκαθαρίσουμε τις θέσεις μας, θα πρέπει να αναφερθούμε σε συγκεκριμένες θέσεις και χαρακτηριστικά του Ε.Κ. έτσι ώστε να γίνεται ξεκάθαρο τι εννοούμε.
Αντιλαμβανόμαστε τον αναρχισμό ως μία κοινωνική θεωρία η οποία έχει χρονική αρχή και εμφανίστηκε το 1860 μέσα στην Α’ Διεθνή, περίοδο έντονων αγώνων της εργατικής τάξης. Αποτέλεσε την αντίδραση των οργανωμένων σοσιαλιστών εργατών και συνδέεται με την τότε σφοδρή ταξική πάλη. Είναι δηλαδή ιστορικό προϊόν των συνθηκών ανάπτυξης της ταξικής κοινωνίας και όχι προϊόν μιας ιδεαλιστικής κριτικής της κοινωνίας κάποιων στοχαστών. Ο ρόλος των πρώτων θεωρητικών Μπακούνιν, Γκιγιώμ, Κροπότκιν, Ρεκλύ κ.α. που βρίσκονταν στον πυρήνα αυτών των εξελίξεων ήταν να εκφράσουν τις αληθινές φιλοδοξίες των μαζών, τις αντιδράσεις και τις εμπειρίες τους. Για πολλούς ανθρώπους σήμερα ο αναρχισμός θεωρείται ως μια φιλοσοφία ή μια ανεξάρτητη ηθική της εργατικής τάξης και κατ’ επέκταση ως ένας ανθρωπισμός αποκομμένος από τις ιστορικές και κοινωνικές συνθήκες που τον δημιούργησαν. Άλλες φορές παίρνει την μορφή ενός υπερφιλευθερισμού (φιλελευθερισμός με την φιλοσοφική έννοια), ξεχνώντας τον υλιστικό και επαναστατικό του χαρακτήρα. Υπεύθυνοι γι’ αυτή την σύγχυση είναι τόσο διάφοροι αστοί φιλόσοφοι της εργατικής τάξης όσο και οι ίδιοι οι αναρχικοί θεωρητικοί που επιδίωξαν την σύνδεση παλιότερων συγγραφέων (Προυντόν, Στίρνερ, Γκόντγουιν, Λα Μποετί) ή κοινωνιών (Βογομίλοι) με τον αναρχισμό. Ασφαλώς η συμβολή των προηγούμενων ήταν τεράστια στην επαναστατική σκέψη και την κατάδειξη του εκμεταλλευτικού συστήματος αλλά αποτελούσαν απλά κριτικές αναλύσεις των σχέσεων της καπιταλιστικής κοινωνίας χωρίς απαραίτητα κάποια θετική θέση.

Οι αναρχικοί της πρώτης Διεθνούς χρησιμοποιούσαν και αυτοί τον όρο σοσιαλιστές, θεωρώντας όμως τους εαυτούς τους ως την αριστερή ριζοσπαστική πτέρυγα της οργάνωσης η οποία διακρινόταν σε δύο τάσεις: τους μουτουαλιστές και τους κολλεκτιβιστές. Ο Μπακούνιν, στην προσπάθεια διαφοροποίησης των αναρχικών από τους αυταρχικούς – κρατιστές σοσιαλιστές, υιοθέτησε τον όρο «αντιεξουσιαστικός σοσιαλισμός», που μερικά χρόνια αργότερα και με την συμβολή του Κροπότκιν μετατράπηκε σε «αναρχικό κομμουνισμό» για να δώσει μια πιο θετική και επιθετική διάσταση αλλά και για να διαφοροποιήσει τους κολλεκτιβιστές από τους κομμουνιστές αναρχικούς. Όρο που στα τελευταία του υιοθέτησε και ο Μπακούνιν σε σχέση με τους κολλεκτιβιστές οι οποίοι σε μια σοσιαλιστική κοινωνία διατηρούσαν το μισθωτό σύστημα ενώ οι αναρχοκομμουνιστές το καταργούσαν. Η χρήση του όρου «ελευθεριακός» έγινε δημοφιλέστερη στη Γαλλία το 1890 σε μια προσπάθεια αντιμετώπισης των αντι-αναρχικών νόμων αλλά και της ιστορικής σύνδεσης με τις ιδέες του 1850 (όταν ο αναρχοκομμουνιστής Ζόζεφ Ντεζάκ εισήγαγε πρώτος τον όρο με την εφημερίδα του). Ο Κροπότκιν με την σειρά του, για να δημιουργήσει μια έννοια ομπρέλα για όλους όσους παλεύουν για την ελευθερία αλλά και την ισότητα, χρησιμοποίησε τον ίδιο όρο. Συνεπώς «ελευθεριακός» και «αναρχικός» είναι έννοιες που, αν δε ταυτίζονται, σχετίζονται άμεσα, το ίδιο και ο «αναρχικός κομμουνισμός» με τον «ελευθεριακό κομμουνισμό».
Ο ελευθεριακός κομμουνισμός αποτελεί ένα κοινωνικό σύστημα που πιστεύει στην ελευθερία πράξης και σκέψης και στην ελεύθερη βούληση, στο οποίο οι παραγωγοί κατέχουν τόσο την πολιτική ισχύ όσο και τα μέσα παραγωγής και διανομής αγαθών.
Η προγραμματική διακήρυξη του συνεδρίου της CNT στην Σαραγόσα την 1η Μάη 1936 στο δεύτερο σημείο της διακηρύττει:
«1) Κατανοούμε ότι η δικιά μας επανάσταση θα πρέπει να οργανωθεί πάνω σε βάσεις αυστηρής ισότητας.
2) Η Επανάσταση δεν μπορεί να οικοδομηθεί πάνω στις έννοιες της αλληλοβοήθειας, της αλληλεγγύης ούτε και της εμπιστοσύνης. Σε κάθε περίοδο αυτές οι τρείς έννοιες διαμέσου των καιρών φαίνονται σαν φορείς επούλωσης ελαττωμάτων και τραυμάτων κοινωνικών, όταν το άτομο βρισκόταν εγκαταλελειμμένο απέναντι στο διαιτητικό δίκαιο και έρμαιο της φορολογίας, επομένως αυτές οι έννοιες πρέπει να επαναδιατυπωθούν και να ορισθούν επακριβώς, σαν νέα σχήματα κοινωνικής συμβίωσης, και μια ξεκάθαρη έκφραση και σημασία τους βρίσκεται στον Ελευθεριακό Κομμουνισμό: η ικανοποίηση των αναγκών του κάθε ανθρώπου σύμφωνα με την ικανοποίηση των αναγκών που θα απαιτεί η νέα οικονομία. Εάν όλοι οι δρόμοι που οδηγούν στην Ρώμη οδηγούν και στην Αιώνια Πόλη πρέπει όλοι οι τρόποι διανομής και εργασίας να διαποτίζονται από μια αντίληψη για μια ίση κοινωνία, ώστε να μας οδηγήσουν στην πραγματοποίηση του Δικαίου και της κοινωνικής αρμονίας.
Άρα πιστεύουμε ότι η επανάσταση θα πρέπει να θεμελιωθεί πάνω στις αρχές και το πνεύμα του Ελευθεριακού Κομμουνισμού που είναι:
1) Ικανοποίηση των αναγκών του κάθε ανθρώπου χωρίς αυτές να θέτουν όρια που ξεπερνούν τις δυνατότητες της οικονομίας.
2) Έκκληση για το μάξιμουμ της προσφοράς των δυνάμεων του καθενός σύμφωνα με τις ανάγκες της κοινωνίας παίρνοντας υπόψη τις ιδιαίτερες φυσικές και ηθικές δυνάμεις του.»
Η ανάπτυξη όμως της αναρχικής πολιτικής συνείδησης στους από κάτω δεν πραγματοποιείται μόνο με προπαγάνδιση μέσω του λόγου, αλλά κυρίως μέσω της εμπειρίας της συμμετοχής σε συλλογικότητες (συνδικάτα, συνελεύσεις, ομάδες) και δράσεις που κάνουν πράξη την αναρχική αντίληψη γύρω από την οργάνωση, στηριζόμενες στην αυτοδιαχείριση και την άμεση δημοκρατία αλλά και στην υπεράσπιση των αξιών της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της αξιοπρέπειας.

Επιλέγουμε λοιπόν να δημιουργήσουμε ένα στέκι που να αποτελεί κυψέλη δημιουργίας ενός συγκροτημένου ελευθεριακού κινήματος και διαφύλαξης της ελευθεριακής πολιτικής, ηθικής και πολιτιστικής παράδοσης, με την ελπίδα ότι με την πάροδο του χρόνου θα δημιουργηθούν και άλλα τέτοια στέκια σε κάθε γειτονιά. Πιστεύουμε πως οι ιδέες εφαρμόζονται στην πράξη, πρέπει να είναι εξωστρεφείς και να ανατροφοδοτούνται, μιας και δεν θεωρούμε πως κατέχουμε καμιά απόλυτη αλήθεια. Οι αυτοδιαχειριζόμενοι χώροι δεν πρέπει να είναι μόνο χώροι κοινωνικοποίησης και πολιτιστικών δραστηριοτήτων, αλλά φορείς ενός πολιτικού προτάγματος κοινωνικής απελευθέρωσης, το οποίο να εκφράζεται τόσο με το λόγο, όσο και με τη δράση.
Ένα ελευθεριακό κοινωνικό κέντρο μπορεί να αποτελέσει τόπο ανάπτυξης αυτών των διαδικασιών και των αξιακών τους προϋποθέσεων, με τον τρόπο που το έπραξαν τα «Αθήναια» στην Ισπανία, δεκαετίες πριν την Ισπανική επανάσταση.
Δράση

Φιλοδοξία μας είναι στον χώρο να δημιουργηθούν πολλές θεματικές και πολιτιστικές ομάδες, στην κατεύθυνση της καλλιέργειας μιας γνήσια αναρχικής κουλτούρας με την ευρεία σημασία του όρου. Ωστόσο θα θεωρηθεί αποτυχία για μας αν η παρουσία και η δράση μας περιοριστεί «εντός των τειχών» του ελευθεριακού χώρου.

Στόχος μας δεν είναι να πραγματώσουμε όλα αυτά που προτείνουμε σε μια μετέπειτα φάση, αλλά να τα εφαρμόσουμε και στο τώρα. Δεν επιχειρούμε μια πολιτική ανάλυση έξω από τα ζητήματα, αλλά μπαίνουμε μέσα σε αυτά, απαντάμε συλλογικά και δημιουργούμε σχέσεις αλληλεγγύης. Η δράση μας δε σκοπεύουμε να περιορίζεται μόνο στο να αντιδρούμε στις επιθέσεις της εξουσίας, ούτε και θεωρούμε αρκετό το να παρεμβαίνουμε στους διάφορους αγώνες που προκύπτουν, αλλά η συλλογικότητα που αποτελεί τη συνέλευση του χώρου θα επιδιώκει και να ανοίγει ζητήματα στην πόλη.

Sabot
ελευθεριακός χώρος

Γκαρπολά 4
Μπιτ-Παζάρ